Tod und Verklärung, Death and Transfiguration, Richard Strauss.
Alleen audio (nieuwe versie)
Ik kan geen enkele andere compositie bedenken waar ik zo lang mee bezig ben geweest. Dan bedoel ik in het doorgronden waar deze muziek over gaat. Ik kan ook geen enkele andere compositie bedenken die zoveel impact heeft. Impact op muzikale expressie en zeggingskracht. Het vertellen van het verhaal dat ieder mens aangaat. Het verhaal over Leven en Dood, over het Leven na de Dood.
De eerste keer dat ik Tod und Verklärung hoorde, vele jaren geleden, raakte ik verward. Door de rijke schakering aan melodieën en harmonieën. Maar ook omdat ik intuïtief besefte dat hier meer aan de hand was. Teveel om in één keer te bevatten.
Nu, vele uitvoeringen verder, waag ik het erop om de muziek uit te leggen. Met behulp van AI animatie, toelichtende teksten en een volledig zelf gemaakte orkestrale versie via mijn computer en digitale orkest. Als ware ikzelf de dirigent en orkestlid ben en mag meekijken wat er allemaal gebeurt tijdens het proces van sterven en daarna.
Aan het begin van de video leg ik uit wat volgens mij de essentie van deze compositie is.
Voorgeschiedenis.
Ik ben weer een aantal dagen in de geniale noten van mijnheer Richard Strauss gedoken. Een geheel nieuwe versie van mijn zoektocht naar het summum in de muziekliteratuur: Tod und Verklärung. Het is zeker niet voor iedereen weggelegd. Niets om je voor te schamen. Ik deed er jaren over om alles te doorgronden. Wat heet alles. De muziek kan wellicht moeilijk zijn (om maar niet te spreken over mijn proces om alles, maar dan ook alles opnieuw te maken op mijn computer), maar het verhaal achter deze muziek zal uiteindelijk iedereen aan spreken. Immers, het is de weg die we allemaal een keer zullen gaan. Sterven en wat er dan gebeurd in het Hiernamaals.
Tod und Verklärung van Richard Strauss is voltooid op 18 November 1889. Geschreven in een periode waarin Strauss meerdere symfonische gedichten schreef maar waarvan Tod und Verklärung eruit springt vanwege het onderwerp: Life and Afterlife.
Het is een muzikale vertaling van de doodsstrijd die uiteindelijk iedereen verliest. Maar hij beschrijft ook wat er daarna gebeurt. Na het sterven. Een vraag waar allerlei wereldreligies zich al eeuwen druk over maken, maar ze hebben nooit een afdoend antwoord kunnen geven die direct het hart treft, wat geloofwaardig is. Omdat je het kunt voelen en ervaren. Als levend mens.
Maar Richard Strauss kon het wel. En dat voor een jongen van 25 jaar! Strauss is m.i. een Bernadette Soubirous die mensen hoop geeft. Als je naar de muziek luistert dan..., nou ja, luister zelf maar.
Richard Strauss is de enige - voor zover ik weet - die het heeft gepresteerd om het proces van doodgaan én wat er daarna gebeurt, muzikaal vorm te geven. Er zijn heel wat muzikale monumenten zoals de Passies van Bach die het lijden en de dood van Christus verklanken. Een preview van de Hemel. Maar deze compositie van Strauss slaat alles. Nog nooit geëvenaard.
Bijzonder is het feit dat Strauss op zijn eigen sterfbed – zo’n 60 jaar later, in september 1949 – verklaarde tegenover zijn schoondochter dat zijn sterven, hetzelfde proces was zoals hij het indertijd had gecomponeerd in Tod und Verklärung. Iemand kan alleen maar zo'n compositie in een staat van volledige inspiratie schrijven. Inspiratie met een Hoofdletter.
Een aantal dagen/weken ben ik bezig geweest om alle noten te herscheppen via mijn muziekprogramma. Noot voor noot. Wat je hoort in mijn versie is dus geen echt orkest, geen echte dirigent die de maat slaat, geen voorgebakken of gekopieerde interpretatie van de partituur voor wat betreft het tempo, de dynamiek en wat dies meer zei. Alles is vanaf scratch gemaakt waarbij ik mij letterlijk aan de partituur van Strauss heb gehouden. Zoals ik het hoor, voel en beleef. Een persoonlijke interpretatie van de partituur als ware ik een dirigent. Alle orkestleden doen precies wat ik van ze vraag. Bladzijde voor bladzijde. Een computer heeft natuurlijk heel veel beperkingen. Al was het maar het gezamelijk musiceren...
Een dergelijke beschrijving van dit werk zoals hieronder, bestaat niet. Ja, er is wel wat musicologisch geneuzel. Waarin noten worden getoond, alsof het notenschrift van de partituur het geheim van zijn muziek kunnen verraden. Nee. Je moet luisteren. Keer op keer. Je openstellen voor de melodieën en hamoniën van Strauss. Geen theoretische blabla, maar de muziek zijn werk laten doen. De partituur is er alleen om de muziek uit te voeren. Niet om de muziek te verklaren. Dat doet Strauss wel. Hij heeft het uiteindelijk ook van Boven gekregen. Als een geschenk voor ons allemaal.
Je kunt de partituur die ik heb gebruikt om de muziek uit te voeren, volgen op het bijgaande filmpje.
Hij gebruikte 32 verschillende stemmen. Het werk is geschreven voor 3 fluiten, 2 hobo’s, Engelse hoorn, 2 klarinetten in bes, basklarinet in bes, 2 fagotten, contrafagot, 4 hoorns in F, 3 trompetten in F en C, 3 trombones, tuba (instrument), pauken, tamtam, 2 harpen en 4 groepen strijkers.
Zonder in details te treden (die zijn meer dan verwoord in de film zelf, synchroon aan de muziek), hierbij een indeling van de scènes:
Volgens het boekje:
I. Largo (De zieke, stervende man)
II. Allegro molto agitato (De strijd tussen leven en dood, die hem geen respijt biedt)
III. Meno mosso (Zijn leven gaat aan de stervende man voorbij)
IV. Moderato (De langgezochte overgang)
Volgens mij:
00:00 Het ziekbed
05:45 De komst van de dood en doodstrijd
09:55 Uitstel van de dood, reflectie op het leven, loslaten
12:28 De doodstrijd gaat nu echt beginnen
13:32 De dood bereidt hem voor op wat komen gaat
14:15 De laatste schreeuw als mens en lichamelijke onthechting
14:36 Het allereerste begin van de transformatie met een eerste blik op het Licht
15:27 Vrede sluiten met zichzelf en het leven dat hij geleid heeft waarna de tocht naar het Licht begint
16:21 Overgave aan het Licht
16:57 De dood treedt in
18:12 Het lichaam (autonome processen zoals hersens, hart en longen) verzet zich voor de laatste keer
18:46 Lichaam en geest worden definitief gescheiden
18:49 De Verlichting, de Transformatie begint, het geestelijk lichaam wordt voorbereid op haar nieuwe taak. Een onwaarschijnlijk mooi proces
22:08 De Transformatie is gereed, de glorie van de Verlichting is in alle dimensies te ervaren
24:02 Het mooiste moment breekt aan, het Goddelijke manifesteert Zich
24:16 De Ziel stijgt op, hoger en hoger
24:30 De Ziel is weer Thuis
25:30 de Transformatie is compleet, de dood overwonnen